Αλκοόλ

ΝΟΜΙΜΕΣ ΕΞΑΡΤΗΣΙΟΓΟΝΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΔΗ (ΑΛΚΟΟΛ)

Ο όρος οινοπνευματώδη αναφέρεται στα ποτά που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ο όρος αλκοόλ χρησιμοποιείται για το βασικό συστατικό των ποτών αυτών, Ο όρος αλκοόλ διατηρείται, γιατί –παρότι Λατινογενής- έχει επικρατήσει και στην ελληνική επιστημονική κοινότητα.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ

Το αλκοόλ προέρχεται από την ανάμειξη φρούτων, λαχανικών και δημητριακών με μαγιά και ζάχαρη. Τότε δημιουργείται μια διαδικασία που λέγεται ζύμωση. Το κρασί, η μπύρα και ο μηλίτης είναι προϊόντα απλής ζύμωσης. Τα βαριά οινοπνευματώδη ποτά, όπως το ουίσκι, η βότκα κ.α., διυλίζονται περισσότερο για να γίνουν ισχυρότερα. Ένα βαρύ οινοπνευματώδες ποτό έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε αλκοόλ.

To αλκοόλ μετριέται σε μονάδες. Κάθε μονάδα αντιστοιχεί σε 8 γραμμάρια καθαρού αλκοόλ. Στην ετικέτα της φιάλης ενός ποτού αναγράφεται η περιεκτικότητα του σε αλκοόλ. Λέξεις όπως «extra» ή «export» σημαίνουν ότι το ποτό είναι αρκετά ισχθρό. Αντίθετα οι όροι «light», «lite» ή «LA», αναγράφονται σε ποτά με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ. Ο ανθρώπινος οργανισμός «καίει» (μεταβολίζει) μία μονάδα αλκοόλ την ώρα.

Ιστορικά στοιχεία

Το αλκοόλ είναι ίσως η αρχαιότερη εξαρτησιογόνος ουσία που χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο. Πρώτη ιστορική αναφορά για την Παρασκευή οινοπνευματωδών ποτών συναντάμε σε αρχαίο αιγυπτιακό πάπυρο τοθ 3500 π.Χ., ενώ από το 4ο αιώνα έχουμε αναφορές στα προβλήματα που προκαλούνται από την κατάχρησή του (Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, επίσκοπος Κων/πολης).

Τα προβλήματα αυτά αναγκάζουν την Αγγλία, στα μέσα του 1700 περίπου, να αυξήσει την τιμή των οινοπνευματωδών ποτών, σε μία προσπάθεια να αποφευχθεί η κατάχρησή τους (1736, gin act).

Οι περιορισμοί αυτοί σιγά-σιγά θα επεκταθούν σε πολλές χώρες του κόσμου. Το 1920 μέχρι το 1933 θα απαγορευτεί η πώληση και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών στην Αμερική («ποτοαπαγόρευση»), αλλά παρ’ όλους τους αυστηρούς περιορισμούς θα υπάρξει αύξηση του αριθμού των αλκοολικών και το μέτρο θα αποσυρθεί.

Το αλκοόλ σήμερα πιστεύεται ότι ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από οποιαδήποτε άλλη εξαρτησιογόνο ουσία.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΛΚΟΟΛ

Είναι γενικά αποδεκτό ότι η χρήση αλκοόλ σε μικρή ποσότητα είναι ωφέλιμη για τον άνθρωπο και μάλιστα μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη καρδιακών παθήσεων. Η συχνή όμως χρήση εγκυμονεί τον κίνδυνο της κατάχρησης ή της εξάρτησης από αυτό.

Τα αποτελέσματα του αλκοόλ διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και είναι ανάλογα με τη σωματική διάπλαση του ατόμου, το βάρος του, το μεταβολισμό του και με την ποσότητα φαγητού που έχει καταναλώσει πριν τη χρήση του αλκοόλ και το μεταβολισμό του.

ΜΕΘΗ

Σε περίπτωση κατάχρησης αλκοόλ, το άτομο παρουσιάζει συμπτώματα σωματικά και ψυχολογικά γνωστά ως μέθη. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν επιθετικότητα, αδυναμία κριτικής σκέψης, ευερεθιστότητα, ευφορία ή κατάθλιψη, συναισθηματική αστάθεια κ.α.

Σωματικές ενδείξεις είναι το κόκκινο πρόσωπο, η συγκεχυμένη ομιλία, η αστάθεια στις κινήσεις ή η αδυναμία συντονισμού των κινήσεων, κ.α.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό της μέθης είναι η άρση των «αναστολών». Έτσι το άτομο μπορεί να εμφανιστεί πολύ έξυπνο, κοινωνικό, ικανοποιημένο και υπερκινητικό με οξυμένη ικανότητα σκέψης, αλλά όσο προχωρά η κατανάλωση γίνεται μελαγχολικό, αργό, εσωστρεφές και τελικά μπορεί ακόμα και να χάσει τις αισθήσεις του.

Ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα που σχετίζονται με την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα. Υπολογίζεται ότι τουλάχιστον τα μισά από αυτά αφορούν έναν οδηγό ή έναν πεζό μεθυσμένο. Επίσης δεν είναι σπάνιες οι πτώσεις και τα ατυχήματα στο σπίτι ή στην εργασία που οφείλονται σε κατάχρηση αλκοόλ. Η μέθη είναι επίσης συχνά υπεύθυνη για εγκλήματα.

Από σοβαρή κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να επέλθει και θάνατος του χρήστη, κυρίως από καταστολή των αναπνευστικών κέντρων ή από αναρρόφηση του εμετού.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ ΑΛΚΟΟΛ

Το αλκοόλ προκαλεί ανοχή και εξάρτηση, σωματική και ψυχική. Η εξάρτηση από το αλκοόλ είναι γενικά ύπουλη και μακροχρόνια. Αφού εγκατασταθεί η σωματική εξάρτηση, με τη διακοπή της χρήσης εμφανίζονται συμπτώματα στέρησης, όπως τρεμούλιασμα των χεριών, της γλώσσας και των βλεφάρων, ταχυκαρδία, εφίδρωση, άγχος, πονοκέφαλος, αϋπνία κ.α.

Το σύνδρομο στέρησης μπορεί να εξελιχθεί σε Delirium Tremens, που εκδηλώνεται με ταχυκαρδία, εφίδρωση, οπτικές ή ακουστικές παραισθήσεις. Παρατηρείται επίσης συχνά παραλήρημα και ψυχοκινητική διέγερση. Συνήθως εμφανίζεται σε άτομα που πάσχουν από κάποια ταυτόχρονη σωματική ασθένεια, είναι δε δυνατόν να καταλήξει και στο θάνατο.

Η χρόνια χρήση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει επίσης σε βρογχίτιδα, πνευμονία, φυματίωση και καρδιοπάθεια. Η εξασθένηση των διανοητικών λειτουργιών δεν είναι σπάνια.

Οι περισσότεροι θάνατοι από χρόνια κατάχρηση αλκοόλ οφείλονται στην καταστροφή του ήπατος, εφόσον εκεί μεταβολίζεται η μεγαλύτερη ποσότητα αλκοόλ (κίρρωση ήπατος).

ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Το αλκοόλ είναι μία ουσία νόμιμη που διατίθεται ελεύθερα στο κοινό. Τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες για τον περιορισμό της χρήσης τους μέσω της απαγόρευση –σε πολλά κράτη- της διαφήμισης αλκοολούχων ποτών, της καταβολής πρόσθετων φόρων, και την απαγόρευση της διάθεσης τους σε νέους κάτω των 18 ετών.

Στην Ελλάδα δεν ισχύει η απαγόρευση της διαφήμισης των οινοπνευματωδών ποτών. Με προεδρικό διάταγμα του 1994 απαγορεύτηκε η είσοδος και η παραμονή σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ των νέων κάτω των 17 ετών χωρίς τη συνοδεία των γονέων ή των κηδεμόνων τους, καθώς και η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών σε δημόσια κέντρα (ΦΕΚ αρ. 26 28/2/1994).

Επίσης απαγορεύτηκε η οδήγηση οχήματος υπό την επήρεια οινοπνεύματος ή άλλων τοξικών ουσιών. Καθιερώνεται επίσης ανώτατη τιμή συγκέντρωσης οινοπνεύματος στο αίμα 0,5 τοις χιλίοις ανά λίτρο αίματος (που αντιστοιχεί σε 4-5 μονάδες αλκοόλ σε γρήγορη κατανάλωση), πέραν της οποίας ο οδηγός θεωρείται σε κατάσταση μέθης και διώκεται ποινικά. Καθιερώνεται επίσης το δικαίωμα των αστυνομικών οργάνων να υποβάλλουν σε έλεγχο με αλκοτέστ τους οδηγούς που κινούν την υποψία μέθης.